بیزینس پلن چیست و از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

در دورانی که بیش از 20درصد شرکت‌های کوچک در سال اول فعالیت خود شکست می‌خورند، داشتن یک بیزینس پلن واضح و حساب‌شده اولین گام برای حرکت به سمت موفقیت طولانی‌مدت است. طرح کسب و کار ابزاری الزامی برای تمام کارآفرینان، صاحبان کسب‌وکار، خریداران کسب‌وکارها و حتی دانشجویان رشته‌های مدیریت کسب‌وکار است. در این مقاله توضیح می‌دهیم بیزینس پلن چیست، زمان نوشتن آن به چه نکاتی باید دقت کنید و چه مزایایی دارد. پس همراهمان بمانید.

بیزینس پلن (Business Plan) چیست؟

بیزینس پلن یا طرح کسب و کار یک استراتژی مکتوب برای یک کسب‌وکار است که اهدافش و نحوه رسیدن به آن‌ها را مشخص می‌کند. این طرح نحوه ورود یک شرکت به بازار، تحقیقات بازار، نیازهای مالی، اهداف تجاری و بیانیه ماموریت را مشخص می‌کند و به کمک آن می‌توانید ایده تجارت خود را به حقیقت تبدیل کنید. در چنین طرحی افرادی که مسئول رسیدن به این اهداف هستند نیز ممکن است لحاظ شوند.

چرا برای شرکت خود باید از یک بیزینس پلن استفاده کنید؟

به طرح کسب و کار باید مانند یک نقشه راه نگاه کنید. نقشه‌ای که به رفع مشکلات کمک می‌کند، می‌توانید با استفاده از آن تصمیمات مهم بگیرید، رقبا، بازار و مشتریان را تحلیل کنید. از طرفی دیدی واضح نسبت به اهداف خود به‌دست می‌آورید و تشخیص می‌دهید شرکت شما چطور باید برای رسیدن به موفقیت عمل کند. اما اگر هنوز مطمئن نیستید چرا به بیزینس پلن نیاز دارید، مزایای آن را در زیر شرح می‌دهیم.

ثابت می‌کند ایده شما شدنی است‎

با نوشتن بیزینس پلن می‌توانید ارزیابی کنید شرکت شما موفق خواهد بود یا نه. درک عوامل پویای بازار و همچنین رقبا کمک خواهد کرد که تشخیص دهید ایده شما شدنی خواهد بود یا نه. چنین طرحی ثابت می‌کند که تمام عوامل مسئول در تجارت شما از جمله سرمایه‌گذاران بالقوه، مشتریان، کارمندان، شرکا و مهم‌تر از همه خودتان، نسبت به کسب‌وکارتان جدی هستید یا نه.

اهداف مهم را مشخص می‌کند

به‌عنوان صاحب یک کسب‌وکار احتمالا بخش زیادی از وقتتان صرف مدیریت وظایف روزانه خواهد شد. نوشتن یک بیزینس پلن اجازه خواهد داد اهداف کوتاه‌مدت و درازمدت مهم 3 یا حتی 5 سال آینده شرکت خود را مشخص کنید.

ریسک‌های بالقوه را کاهش می‌دهد

زمانی که از قبل تحقیقات لازم درباره رقبا، بازار، مشتریان و غیره را انجام داده باشید، بهتر با خطرات بالقوه‌ای که کسب‌وکارتان را تهدید خواهند کرد، مقابله خواهید کرد.

توجه سرمایه‌گذاران را جلب می‌کند

اگر برای شروع کسب‌وکار خود به سرمایه نیاز دارید، داشتن یک طرح کسب و کار کمک خواهد کرد نظر سرمایه‌گذاران بالقوه، شرکت‌های شتابدهنده و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر را بهتر جلب کنید. با آنکه این افراد توجه خود را بیشتر روی جنبه‌های مالی طرح شما می‌گذارند، اما دوست دارند ببینند که آیا وقت کافی برای تحقیق درباره بازار گذاشته‌اید و استراتژی بازاریابی قدرتمندی برای محصولات و خدمات خود دارید یا نه.

نحوه تخصیص سرمایه و منابع را مشخص خواهد کرد

در ابتدای راه خود باید بودجه‌ای برای مسائل زیادی از جمله توسعه خدمات و محصول، فناوری‌های جدید، استخدام، بازاریابی و فروش در نظر بگیرید. نوشتن بیزینس پلن کمک می‌کند بدانید منابع و سرمایه خود را باید به چه چیزهایی تخصیص دهید و همچنین مطمئن شوید امکان بزرگ‌تر کردن محیط کار یا فروشگاهتان وجود دارد یا نه.

ما در ژاکت آکادمی دوره جامعی را برای تدوین بیزینس پلن برای شما تهیه کرده‌ایم که در حال حاضر بصورت رایگان می‌توانید از طریق عکس زیر در این دوره بیزینس پلن ثبت نام کرده و از سرفصل‌های کاربردی و تجربه محور این دوره آموزشی مانند: تدوین مارکتینگ پلن، تعریف مارکتینگ پلن، تعریف پرسونا /انواع پرسونا، تفاوت b2b و b2c، تعریف بازاریابی سود اور و… بهره‌مند شوید.

تعداد صفحات بیزینس پلن

هر کسب‌وکار و بیزینس پلن متفاوت با دیگری است. با آنکه بعضی طرح‌ها ممکن است تا حد زیادی مکتوب باشند و شامل تحقیقات گسترده بازار شوند، تعدادی دیگر برای رساندن اصل مطلب از نمودارها و عناصر گرافیکی استفاده می‌کنند.

اگر طرح کسب و کار شما بیش‌از حد کوتاه باشد، احتمالا جزئیات کافی درباره فعالیت خود را در اختیار سرمایه‌گذاران بالقوه قرار نمی‌دهید. در مقابل اگر خیلی طولانی باشد، حوصله آ‌ن‌ها سر خواهد رفت و با توجه به حجم اطلاعاتی که در اختیارشان قرار داده‌اید، علاقه خود را از دست می‌دهند. موقع نوشتن بیزینس پلن باید تعداد صفحات آن را به‌طور میانگین بین 15 و 30 صفحه نگه دارید و جذابیت آن را حفظ کنید.

زمان نوشتن این طرح فقط نباید به تعداد صفحات آن دقت کنید، بلکه باید بدانید چه چیزهایی را رعایت کنید و چه اشتباهاتی را مرتکب نشوید. دوره تدوین بیزنس پلن آکادمی ژاکت کمک می‌کند تمام مباتی مربوط به بیزینس پلن را یاد بگیرید و با نحوه تدوین آن بیشتر آشنا شوید. در این دوره با مباحثی مانند اهمیت داشتن بیزینس پلن، اجزای آن، نحوه تدوین مارکتینگ پلن و تمام نکات الزامی دیگر آشنا خواهید شد.

یک بیزینس پلن از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

یک بیزینس پلن کارآمد شامل بخش‌های زیر است که در ادامه به توضیح هرکدام می‌پردازیم:

• عنوان و زیر عنوان طرح کسب و کار
• خلاصه اجرایی
• توضیح شرکت
• فرصت کسب‌وکار
• تحلیل رقبا
• بازار هدف
• طرح بازاریابی
• خلاصه مالی
• تیم
• پیش‌نیازهای سرمایه‌گذاری

عنوان و زیر عنوان طرح کسب و کار

هر بیزینس پلن عالی با یک عنوان و زیر عنوان جذاب شروع می‌شود. با استفاده از عنوان مشخص می‌کنید که این سند یک طرح کسب‌وکار است اما زیر عنوان کمک می‌کند فقط در یک جمله کوتاه، داستان شرکت خود را بگویید.

خلاصه اجرایی

گرچه این آخرین بخش طرحتان است که آن را خواهید نوشت، اما اولین (و شاید تنها) بخشی است که سهام‌داران آن را خواهند خواند. این قسمت ماموریت برند، ارزش پیشنهادی و اهداف درازمدتتان را مشخص خواهد کرد.

توضیح شرکت

این بخش مختصر از بیزینس پلن شما باید در خود جزئیاتی از نام شرکت شما، سال‌های فعالیت آن، محصولات مهم و بیانیه موقعیت برندتان داشته باشد. حتی می‌توانید در این قسمت ارزش‌های مهم شرکت خود و مختصری از تاریخچه آن را نیز لحاظ کنید. هدف این است که کسب‌وکار خود را به‌شکلی جذاب و خلاصه به خوانندگان معرفی کنید.

فرصت کسب‌وکار

این قسمت از طرح کسب و کار باید سرمایه‌گذاران را قانع کند که سازمان شما متفاوت با هر شرکت دیگری می‌تواند نیازهای بازار را برآورده کند. این بخش مشکل خاصی را که کسب‌وکار شما در بازار رفع خواهد کرد و نحوه انجام آن را توضیح خواهد داد. در این قسمت می‌توانید ارزش پیشنهادی خود را مشخص کنید و اطلاعات مهمی درباره بازار هدفتان دهید.

تحلیل رقبا

در تمام صنایع بیشتر از یک شرکت با یکدیگر رقابت می‌کنند. حتی اگر شرکت شما اکثر سهم بازار را در حوزه خود در اختیار داشته باشد یا طرحی بی‌همتا برای فعالیت تجاریتان داشته باشید، باز هم رقبایی خواهید داشت. در این بخش باید نگاه بی‌طرفانه‌ای به صنعت خود داشته باشید و رقبایتان را تحلیل کنید.

بازار هدف

موقع نوشتن بیزینس پلن باید به‌طور کامل مشخص کنید مشتریان اصلی شما چه کسانی هستند و چرا؟ در این قسمت باید بازار هدف را بر حسب رفتارشناسی، آماری و موقعیت جغرافیایی مشخص کنید.

طرح بازاریابی

بازاریابی هزینه زیادی دارد و ممکن است وسوسه شوید که تمام روش‌های تبلیغاتی را امتحان کنید. اما با نوشتن برنامه خود برای بازاریابی مشخص خواهید کرد که ارزش پیشنهادی شما برای مخاطب هدف چرا بی‌همتا است و چه برنامه موثر تبلیغاتی را در پیش خواهد گرفت.

خلاصه مالی

تمام کسب‌وکارها برای ادامه فعالیت خود و رفع مخارجشان به پول نیاز دارند. در این بخش باید مشخص کنید از نظر مالی شرکتتان چه شرایطی دارد و می‌خواهید این وضعیت در آینده چطور باشد. باید اطلاعاتی را در این قسمت قرار دهید که سرمایه‌گذاران بالقوه سلامت مالی شرکت شما را بدانند. دارایی‌ها، مخارج، بدهی‌ها، مقدار سرمایه موجود، درآمد و تمام اطلاعات لازم دیگر باید در این بخش ذکر شوند.

تیم

اهداف کسب‌وکار خود را مشخص کرده‌اید، طرحتان اعتبار دارد و بازار هدف آماده استفاده از خدمات شما است، اما چه کسی مسئول رسیدگی به وظایف است؟ در این بخش باید مشخص کنید برای اهداف خود چه وظایف و مسئولیت‌هایی را در نظر گرفته‌اید و باید چه کسانی را استخدام کنید. اگر هنوز اعضای تیم خود را استخدام نکرده‌اید، نگران نباشید. همین که بدانید برای هر وظیفه باید چه کسی را استخدام کنید، به جذب سرمایه و نظر سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد.

پیش‌نیازهای سرمایه‌گذاری

به یاد داشته باشید که یک هدف از نوشتن بیزینس پلن، جذب سرمایه است. بنابراین باید تمام پیش‌نیازهای سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران مشخص کنید. از جمله اینکه شرکت شما به چه دلیل و چه مقدار سرمایه نیاز دارد.

نکات نوشتن بیزنس پلن

برای آن‌که بیزینس پلنی که تدوین می‌کنید به درست ترین حالت خود باشد و نیازهای کسب و کار را پاسخ دهد توصیه می‌کنیم نکات زیر را هنگام نوشتن بیزینس پلن لحاظ کنید:

• مطالعه آن راحت باشد.
• فاصله بین خطوط باید کافی باشد.
• برای افزایش خوانایی طرح کسب و کار خود باید فرمت‌بندی متن و استفاده از بولت را فراموش نکنید.
• از نمودارها و جداول استفاده کنید.
• بیزینس پلن شما باید یک ضمیمه داشته باشد که در آن تمام جزئیات مالی مرتبط مشخص شده باشند.

همچنین دقت کنید که طرح کسب و کار شما هرگز نباید با حذف عناصر گرافیکی مرتبط کوتاه شود. برای خواننده وجود این عناصر به درک بهتر اطلاعات کمک خواهد کرد و از چیزهایی مانند جداول می‌توانید برای توضیح موارد زیر استفاده کنید:

• آمار فروش
• کارکنان
• درآمد
• جریان نقدینگی
• ترازنامه‌ها
• آمار و ارقام سالیانه

از طرفی برای نشان دادن موارد زیر از تصاویر و طراحی‌ها استفاده کنید:

• لوکیشن‌ها
• محصولات
• منوهای نمونه

فقط حواستان باشد که با آنکه استفاده از عکس و طراحی مفید است اما باید مرتبط با بیزینس پلن شما باشند. استفاده از موارد غیرضروری تنها حواس خواننده را پرت خواهد کرد.

زمان نوشتن بیزینس پلن باید اشتباهاتی را نیز مرتکب نشوید. مثلا طرحی که نگارش ضعیف و مشکلات املایی و گرامری دارد، ممکن است همان ابتدا خوانده نشود. سرمایه‌گذاران به این اشتباهات به چشم توجه نکردن به جزئیات نگاه می‌کنند و فکر می‌کنند کسب‌وکار شما نیز خطاهایی دارد. آن‌ها در چنین مواقعی بدون تردید به سمت طرح بعدی می‌روند. پس بهتر است از یک ویراستار بخواهید که متن بیزینس پلن شما را از نظر نگارشی و املایی بررسی کرده و در صورت لزوم اصلاح کند.

نوع طراحی این طرح نیز باید در تمام صفحات پیوسته و یک‌دست باشد. حواشی باید در تمام صفحات یکسان باشند، اعداد صفحات نباید جا افتاده باشند، نمودارها را باید به‌درستی توضیح دهید و از واحدهای صحیحی برای اندازه‌گیری چیزهای مختلف استفاده کنید.

جداول باید تیتر داشته باشند، اصطلاحات فنی را باید توضیح دهید و جدول محتویات طرح را فراموش نکنید. طرحی که اطلاعات لازم درباره مشتریان، محصولات و خدمات، عملیات کاری، بازاریابی، فروش، تیم مدیریت، رقبا، ترندهای صنعتی، رشد بازار (مثبت یا منفی)، پیش‌بینی‌های مالی، جریان نقدینگی مالی، اطلاعات درآمد و ترازنامه‌های سالیانه مربوط به 3 سال را نداشته باشد، کامل نیست.

از طرفی باید ادامه مطالعه بیزینس پلن شما سخت نباشد تا توجه سرمایه‌گذاران را در تمام صفحات جلب کنید. درج اطلاعات مهم، نوشتن خلاصه اجرایی و خودداری از اشتباهاتی که توضیح دادیم، به این امر کمک می‌کنند. همچنین اصطلاحات فنی را باید در یک ضمیمه توضیح دهید تا متن اصلی خود طرح کسب و کار.

نتیجه گیری

بیزینس پلن یک استراتژی نوشته شده برای کسب و کار است که در آن اهداف و نحوه رسیدن کسب و کار به آن مشخص شده است. در این مقاله نکاتی که لازم است در هنگام تدوین یک بیزینس پلن رعایت کنید را ذکر کردیم همچنین دانستیم که یک بیزینس پلن از چه بخش‌هایی تشکیل شده است و در کل چرا باید برای کسب و کار خود یک بیزینس پلن تدوین نمایید.

سوالات متداول

چه کسانی به بیزینس پلن نیاز دارند؟

• صاحبان کسب‌وکارها و کارآفرینان – مشاوران مالی و کسب‌وکار – دانشجویان رشته‌های مدیریت کسب و کار – سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی و… .

یک بیزینس پلن از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

• عنوان و زیر عنوان طرح کسب و کار – خلاصه اجرایی – توضیح شرکت – فرصت کسب‌وکار – تحلیل رقبا – بازار هدف – طرح بازاریابی – خلاصه مالی – تیم – پیش‌نیازهای سرمایه‌گذاری.